Άγχος και φόβος στα παιδιά. -

Άγχος και φόβος στα παιδιά

Οι γονείς μαθαίνουν στα παιδιά τους να φοβούνται και να προσέχουν ορισμένους κινδύνους, όπως η φωτιά ή η διέλευση του δρόμου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο φόβος μπορεί να είναι χρήσιμος, γιατί βοηθά στην προστασία του παιδιού από το κακό. Ωστόσο, τα παιδιά μπορεί να φοβούνται καταστάσεις ή αντικείμενα που οι ενήλικες δεν βρίσκουν απειλητικά. Εκεί ο γονέας χρειάζεται να δράσει.

Τα παιδιά κατά την διαδρομή τους προς την ενηλικίωση αποκτούν και ξεπερνούν από μόνα τους διάφορους φόβους, γιατί πολλοί φόβοι και άγχη είναι φυσιολογικοί, αλλά οι μη φυσιολογικοί φόβοι πρέπει να ξεπεραστούν με κάποιον τρόπο για να μην αποτελέσουν εμπόδιο στην ζωή του παιδιού και ως ενήλικα.

Πολλές φορές τα παιδιά, λόγω της φαντασίας τους και όχι μόνο, φοβούνται καταστάσεις ή αντικείμενα που οι ενήλικες δεν βρίσκουν απειλητικά. Το να κοροϊδεύετε το παιδί ή να γελάτε μαζί του ή να το αναγκάζετε να αντιμετωπίσει μόνο του τον φόβο του, θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας παίρνοντας σοβαρά τους φόβους του, ενθαρρύνοντάς το να μιλήσει για τα συναισθήματά του και να απομυθοποιήσει αυτά που το φοβίζουν.

Τα αντικείμενα του φόβου μπορεί να αλλάξουν καθώς το παιδί ωριμάζει. Για παράδειγμα, ο φόβος για το σκοτάδι ή για τέρατα κάτω από το κρεβάτι μπορεί να δώσει τη θέση του σε φόβους διάρρηξης ή βίας. Οι τακτικές που δεν αποδίδουν περιλαμβάνουν το πείραγμα του παιδιού επειδή φοβάται ή αναγκάζοντάς το να αντιμετωπίσει τρομακτικές γι’ αυτό καταστάσεις.

Βοήθησε το παιδί σου να αντιμετωπίσει τον φόβο παίρνοντας στα σοβαρά τα συναισθήματά του, ενθαρρύνοντάς το να μιλήσει για τα άγχη του, λέγοντάς του τα γεγονότα και δίνοντάς του την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τους φόβους του με τον δικό του ρυθμό και με την δική σου υποστήριξη.

Το φοβισμένο παιδί

Ορισμένα παιδιά είναι πιο φοβισμένα από άλλα. Οι παράγοντες που συμβάλλουν μπορεί να περιλαμβάνουν:

Γενετική ευαισθησία – ορισμένα παιδιά είναι γενικά πιο ευαίσθητα και συναισθηματικά στην ιδιοσυγκρασία τους.
Τουλάχιστον ένας ανήσυχος γονέας – τα παιδιά μαθαίνουν πώς να συμπεριφέρονται βλέποντας τους γονείς τους.
Υπερπροστατευτική ανατροφή των παιδιών – ένα εξαρτώμενο παιδί είναι πιο πιθανό να αισθάνεται αβοήθητο και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γενικευμένο άγχος.
Στρεσογόνα γεγονότα – όπως χωρισμός γονέων, τραυματισμός ή παραμονή στο νοσοκομείο.
Εμποτισμός φόβων από τους γονείς– όταν οι γονείς φοβίζουν το παιδί για κάτι που κάνει και δεν είναι επιθυμητό. Πχ θα έρθει η αστυνομία ή θα σε πάρει ο μπαμπούλας.

Οι φόβοι των παιδιών διαφέρουν ανάλογα την ηλικία τους.

Κοινοί φόβοι για τα μωρά

Μόλις ένα μωρό φτάσει τους 6 ή 7 μήνες, έχει δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς με τους γονείς ή τους φροντιστές του. Ο χωρισμός από τους «ιδιαίτερους ανθρώπους» του, ακόμη και για σύντομες χρονικές περιόδους, μπορεί να προκαλέσει σημαντικό άγχος και άφθονο κλάμα. Αντίστοιχα, πολλά μωρά προτιμούν τόσο πολύ την αποκλειστική παρέα των δικών τους ανθρώπων που αναπτύσσουν για λίγο φόβο για τους ξένους. Τα μωρά αποκόβονται από αυτή τη φάση με τον καιρό.

Οι προτάσεις για να βοηθήσεις το μωρό σου να αντιμετωπίσει το άγχος αποχωρισμού και το φόβο των αγνώστων, περιλαμβάνουν:

Στο σπίτι, εάν το μωρό σου εκνευρίζεται όταν φεύγεις, πάρε το μαζί σου από δωμάτιο σε δωμάτιο ή μίλησε του όταν δεν το βλέπεις.
Πες στο μωρό σου πότε φεύγεις από το δωμάτιο (ή βγαίνεις έξω) και ανακοίνωσε την άφιξή σου όταν επιστρέψεις. Αυτό τους βοηθά να σε εμπιστευτούν.
Επίτρεψε στο μωρό σου να γνωρίσει νέους ανθρώπους από την ασφάλεια της αγκαλιάς σου. Άφησε τους να καταλάβουν ότι ξέρετε, πως ο επισκέπτης είναι εντάξει.
Εάν το μωρό σου είναι ανήσυχο, καθησύχασέ το με μια ήρεμη και σίγουρη έκφραση.
Αν φωνάξεις στο μωρό σου, θα επιδεινώσεις το άγχος του.

Κοινοί φόβοι για τα νήπια

Τα παιδιά ηλικίας περίπου 2 έως 3 ετών μόλις αρχίζουν να μαθαίνουν πώς να αντιμετωπίζουν τα έντονα συναισθήματά τους, όπως ο θυμός. Ένας κοινός φόβος για ένα νήπιο είναι ότι θα κατακλυστεί από ισχυρά συναισθήματα.

Τα νήπια έχουν περιορισμένη κατανόηση του μεγέθους και μπορεί να αναπτύξουν φαινομενικά παράλογους φόβους, όπως να πέσουν από την καρέκλα ή την τουαλέτα.

Οι προτάσεις για να βοηθήσεις το παιδί σου περιλαμβάνουν:

Ενθάρρυνε το παιδί σου να μιλήσει για τους φόβους και τα άγχη του.
Εκτίμησε ότι οι φόβοι όπως το να πέσει κάτω από την τρύπα είναι αυθεντικοί στο παιδί, επειδή τα μικρά παιδιά δεν καταλαβαίνουν ακόμη το μέγεθος και τον χώρο.
Μην πιέζεις το παιδί να αντιμετωπίσει το αντικείμενο του φόβου του, γιατί αυτό μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Βοήθησέ το να το συνηθίσει σιγά σιγά.
Αποδέξου ότι ίσως χρειαστεί να βοηθήσεις το παιδί σου να αποφύγει το αντικείμενο του φόβου του για λίγο.

Κοινοί φόβοι για παιδιά δημοτικού σχολείου

Καθώς ένα παιδί μαθαίνει περισσότερα για τον κόσμο, η λίστα με τα πράγματα που φοβάται τείνει να μεγαλώνει. Κάποιοι φόβοι είναι πραγματικοί και άλλοι φανταστικοί. Οι συνήθεις φόβοι περιλαμβάνουν φόβο για το σκοτάδι, διάρρηξη, πόλεμο, θάνατο, χωρισμό ή διαζύγιο των γονιών τους και υπερφυσικά όντα (όπως φαντάσματα και τέρατα).

Οι προτάσεις για να βοηθήσετε το παιδί σας περιλαμβάνουν:

Ενημερώστε το παιδί σας ότι παίρνετε τους φόβους του στα σοβαρά.
Δώστε στο παιδί σας αληθινές πληροφορίες για θέματα όπως ο θάνατος ή ο πόλεμος και ενημερώστε του ότι είστε πρόθυμοι να απαντήσετε σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις.
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αντιμετωπίσει το αντικείμενο του φόβου του, όπως τα σκυλιά, ένα βήμα τη φορά με τον δικό του ρυθμό. Για παράδειγμα, ίσως ξεκινήστε με εικόνες και μετά δοκιμάστε ένα πολύ μικρό, ευγενικό σκυλί που είναι δεμένο, ώστε το παιδί να αποφασίσει πόσο κοντά θα πλησιάσει.
Αφήστε το παιδί σας να ελέγξει. Για παράδειγμα, αν φοβούνται τους εισβολείς, θέστε το κλείσιμο και το κλείδωμα του παραθύρου του υπνοδωματίου τους μια από τις νυχτερινές τους υποχρεώσεις.
Οι καθημερινές ρουτίνες και οι τελετουργίες δίνουν στο παιδί μια αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας και μπορεί να μειώσουν το γενικό άγχος.

Φόβος για το σκοτάδι

Πολλά παιδιά φοβούνται το σκοτάδι. Ένα νήπιο ή ένα παιδί προσχολικής ηλικίας τείνει να φοβάται άγνωστα πράγματα που δεν καταλαβαίνει ή δεν μπορεί να ελέγξει. Η ενεργή φαντασία τους και η αδυναμία τους να διακρίνουν πάντα την πραγματικότητα από τη φαντασία, σημαίνει ότι μπορεί να πιστεύουν ότι τα τέρατα βρίσκονται κάτω από το κρεβάτι ή στην γκαρνταρόμπα και περιμένουν να ανοίξουν μόλις σβήσει το φως.

Εάν δεν αντιμετωπιστεί, ο φόβος ενός παιδιού για το σκοτάδι μπορεί να παραμείνει και να συνεχίσει να διαταράσσει τη ρουτίνα πριν τον ύπνο και τις συνήθειες ύπνου του. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί τους να ξεπεράσει τον φόβο του σκοταδιού.

Βοηθώντας ένα παιδί που φοβάται το σκοτάδι

Όπως και με άλλους φόβους, είναι σημαντικό να χειρίζεστε τον φόβο του παιδιού για το σκοτάδι με συμπάθεια και κατανόηση. Μην γελοιοποιείτε ή απορρίπτετε τα συναισθήματα του παιδιού σας ή μην απογοητεύεστε και θυμώνετε. Το πρώτο βήμα για να βοηθήσετε το παιδί σας να ξεπεράσει τον παράλογο φόβο του είναι να αποδεχτεί τα συναισθήματά του ως αληθινά και να ανταποκριθεί σε αυτά με ευαισθησία.

Οι προτάσεις περιλαμβάνουν:

Ζητήστε τους να σας πουν για τους φόβους τους και τι ακριβώς τους κάνει να φοβούνται.
Δείξτε στο παιδί σας ότι κατανοείτε τους φόβους του, αλλά ότι δεν τους μοιράζεστε απαραίτητα.
Διαβεβαιώστε τους ότι είναι ασφαλείς. εξηγήστε ότι δεν υπάρχουν τέτοια πράγματα όπως τέρατα.
Μην προσπαθήσετε να καθησυχάσετε το παιδί σας ελέγχοντας το ντουλάπι ή κάτω από το κρεβάτι, καθώς αυτό μπορεί να υποδηλώνει στο παιδί ότι πιστεύετε ότι υπάρχουν τέρατα.
Εάν το παιδί σας φοβάται το σκοτάδι λόγω της πιθανότητας εισβολέων, μπορεί να βοηθήσει να του δείξετε τα μέτρα ασφαλείας γύρω από το σπίτι, όπως κλειδαριές. Ωστόσο, μην κλειδώνετε ποτέ ένα αδιέξοδο ενώ άτομα βρίσκονται μέσα στο σπίτι, καθώς μπορεί να εμποδίσει τη διαφυγή σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλης έκτακτης ανάγκης.
Ζητήστε από το παιδί σας προτάσεις για το τι θα το έκανε να αισθάνεται πιο ασφαλές. Προσφέρετε προτάσεις μόνοι σας. Ίσως θα ένιωθαν καλύτερα αν έπαιρναν ένα ειδικό παιχνίδι ή παπλώστρα στο κρεβάτι.
Μάθετε αν ο φόβος τους για το σκοτάδι προέρχεται από άλλες ανησυχίες. Για παράδειγμα, μερικά παιδιά μπορεί να φοβούνται ότι οι γονείς τους χωρίζουν ή πεθάνουν και αυτό το άγχος χειροτερεύει όταν είναι μόνα τους στο σκοτάδι. Μιλήστε στο παιδί σας με ειλικρίνεια για τέτοια θέματα.

Γενικές προτάσεις για τον φόβο του σκοταδιού

Πρακτικοί τρόποι για να αντιμετωπίσετε τον φόβο του παιδιού σας για το σκοτάδι περιλαμβάνουν:

Καθιερώστε μια ρουτίνα πριν τον ύπνο που το παιδί σας βρίσκει χαλαρωτικό και ευχάριστο. Οι προβλέψιμες ρουτίνες πριν τον ύπνο βοηθούν στη μείωση του άγχους.
Βάλτε ένα φως νυκτός στο δωμάτιο του παιδιού σας ή αφήστε λίγο φως από το διάδρομο ή άλλη κοντινή πηγή να φιλτράρει στο δωμάτιό του.
Ο φόβος ενός παιδιού τείνει να μειώνεται εάν αισθάνεται ότι έχει κάποιο έλεγχο σε μια κατάσταση. Για παράδειγμα, βάλτε μια λάμπα δίπλα στο κρεβάτι τους για να μπορούν να ανάψουν μόνοι τους το φως. Χρησιμοποιήστε έναν λαμπτήρα χαμηλής ισχύος.
Βεβαιωθείτε ότι οι συνήθειες παρακολούθησης τηλεόρασης και το υλικό ανάγνωσης είναι κατάλληλα για την ηλικία τους. Πλάνα ειδήσεων, ταινίες ή τρομακτικά βιβλία μπορούν εύκολα να τρομάξουν ένα παιδί.
Κοιτάξτε γύρω από το δωμάτιό τους τη νύχτα και προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από τη δική τους οπτική γωνία. Υπάρχει κάποια εικόνα ή παιχνίδι που μπορεί να σκιάζει ή να φαίνεται ανατριχιαστικό στο μισό φως;
Η τακτική άσκηση βοηθά στη μείωση των επιπέδων στρες. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει αρκετή σωματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Μην κάνετε μεγάλες συζητήσεις ή φασαρίες για το φόβο του παιδιού σας μπροστά σε αυτό ή σε άλλα άτομα, σε περίπτωση που αισθανθεί περισσότερο άγχος γι ‘αυτό.
Μην κοροϊδεύετε ή υποτιμάτε τον φόβο τους.
Υπάρχουν πολλά βιβλία για τη διαχείριση των παιδικών φόβων, τόσο για τους γονείς όσο και για το παιδί.
Ενισχύστε τη θετική συμπεριφορά. Επιτρέψτε στο παιδί σας να κάνει μικρά βήματα για να ξεπεράσει τον φόβο του και κάντε του κομπλιμέντα για κάθε επίτευγμα. Κάθε φορά που καταφέρνουν ένα βήμα, όπως να μην πηδήξουν από το κρεβάτι τη στιγμή που τα βάζετε μέσα, επιβραβεύστε τα. Τα νήπια ανταποκρίνονται καλά σε απλά συστήματα ανταμοιβής, όπως αυτοκόλλητα ή γραμματόσημα σε πίνακα τοίχου.

Επαγγελματική βοήθεια για το φόβο και το άγχος στα παιδιά

Μερικές φορές ένα παιδί είναι τόσο φοβισμένο που παρεμβαίνει στην καθημερινή του ζωή και το παιχνίδι του. Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια εάν θεωρείτε ότι το παιδί σας είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένο με φόβους ή φοβίες. Τα παιδιά μπορούν να διδαχθούν πώς να διαχειρίζονται το άγχος τους και οι γονείς μπορούν να μάθουν στρατηγικές βοήθειας.